Probiotyki - drobnoustroje, które leczą?

Czym są probiotyki?

źródło

Probiotyki (gr. pro bios – dla życia) są to żywe mikroorganizmy, które konsumowane przez ludzi lub zwierzęta wywierają korzystny efekt na zdrowie poprzez ilościowy i jakościowy wpływ na mikroflorę jelitową. Jelito człowieka stanowi złożony ekosystem, w którym obecna jest zróżnicowana flora bakteryjna. W jelitach dorosłych ludzi stwierdza się około 1000 gatunków bakterii. Masa bakterii jelitowych osiąga 1,5 – 2 kilogramów. Zdrowy człowiek ma zrównoważony skład flory bakteryjnej z przewagą mikroorganizmów korzystnych dla zdrowia. Mikroflora składa się z flory autochtonicznej – symbiotycznej, zabezpieczającej przed kolonizacją przez szkodliwe mikroorganizmy oraz allochtonicznej – która pochodzi z otoczenia i konkuruje o miejsca do zasiedlenia w organizmie człowieka. U ludzi zdrowych w mikroflorze jelit przeważają mikroorganizmy korzystne dla zdrowia, pozostające ze sobą w stanie równowagi biologicznej.

Skład mikroflory jelitowej może ulegać zmianom pod wpływem różnych czynników na przykład w następstwie antybiotykoterapii, radioterapii, zakażeń bakteryjnych i wirusowych, silnego stresu bądź niewłaściwej diety. Naruszenie tej równowagi zaburza homeostazę organizmu człowieka i może prowadzić do powstania poważnych schorzeń. Korzystne działanie regulacyjne na ten złożony dynamiczny system biologiczny wywierają probiotyki. Wraz ze wzrostem świadomości żywieniowej konsumentów wzrasta ich zainteresowanie produktami spożywczymi, które oprócz zaspokajania głodu, spełniają dodatkowe funkcje fizjologiczno-żywieniowe, wpływając na poprawę stanu zdrowia lub zapobiegając chorobom, takim jak nowotwory, miażdżyca, nadciśnienie, a także próchnica.

Kiedy uznajemy szczep za probiotyczny?

Szczep bakteryjny, aby mógł zostać uznany za probiotyczny, musi wykazywać szereg udokumentowanych klinicznie korzyści zdrowotnych, przechodzi on również szereg badań (mogą one trwać nawet kilka lat!). Poniżej właściwości, które powinny wykazywać szczepy probiotyczne:

• Zachowywać żywotność i aktywność w przewodzie pokarmowym,
• Być niepatogenne,
• Wykazywać odporność na enzymy trawienne, kwas żołądkowy i żółć - zdolność do przeżycia w układzie pokarmowym,
• Powinny być dobrze scharakteryzowane,
• Powinny wykazywać udokumentowany klinicznie korzystny wpływ na zdrowie człowieka,
• Powinny nie wykazywać niepożądanych skutków ubocznych.

Do szczepów probiotycznych zaliczamy bakterie z rodzajów Lactobacillus, Streptococcus i Bifidobacterium, a także drożdże.

Jak znakowany jest produkt probiotyczny?

źródło

• Zawartość – rodzaj, gatunek, symbol szczepu z zastosowaniem aktualnej nomenklatury bakterii,
• Minimalna liczba żywych bakterii w końcowym okresie trwałości,
• Zalecana dawka produktu, która ma przynieść korzyści zdrowotne,
• Spodziewane efekty zdrowotne,
• Zalecane warunki przechowywania,
• Kontakt z producentem (informacja konsumencka).

Obecnie na rynku dostępnych jest bardzo dużo produktów spożywczych i farmaceutycznych zawierających bakterie probiotyczne, które występują najczęściej w formie przetworów mlecznych lub w postaci tabletek, kapsułek i saszetek. Aby wspomóc działanie probiotyków polecane są prebiotyki. Prebiotyki to naturalne substancje lub wyciągi roślinne, które powodują zwiększenie namnażania się dobrej flory bakteryjnej. Prebiotyki występują m.in. w czosnku, cebuli, topinamburze, ziemniakach, cykorii, bananach oraz porach.

Kiedy organizm szczególnie potrzebuje probiotyków?

Wtedy, gdy nastąpi zaburzenie naturalnej flory bakteryjnej, a może być to spowodowane następującymi czynnikami:

• przebytą terapią antybiotykami,
• paleniem papierosów,
• złymi nawykami żywieniowymi: jedzeniem fast foodów, żywności wysoko przetworzonej, brakiem produktów mlecznych w diecie,
• piciem alkoholu,
• przewlekłym stresem,
• stosowaniem antykoncepcji.

Na rynku istnieje wiele produktów probiotycznych - możemy je znaleźć na półkach sklepowych oraz w aptekach. Jest też kilka produktów domowych, w których są obecne probiotyczne mikroorganizmy - należą do nich kiszone ogórki, kiszona kapusta, przetwory mleczne (jogurt naturalny, maślanka, kefir) oraz kwas chlebowy. Które z nich są lepsze dla naszego zdrowia i organizmu? Może warto zadbać o zdrowie (i kieszeń) robiąc i spożywając własne przetwory?


Źródło:
1. Abad C.L., Safdar N.: The role of lactobacillus probiotics in the treatment or prevention of urogenital infections - a systematic review. J. Chemother., 2009, 21, 243-252.
2. Borchers A.T., Selmi C., Meyers F., Keen C.L., Gershwin M.E.: Probiotics and immunity. J. Gastroenterol., 2009, 44, 26-46.
3. Egert M., de Graaf A., Smidt H., de Vos W., Vnema K.: Beyond diversity: functional microbiomics of the human colon. Trends Microbiol., 2006, 14, 86-91.
4. FAO: Guidelines for the Evaluation of Probiotics in Food, Report of a Joint FAO/WHO Working Group on Drafting Guidelines for the Evaluation of Probiotics in Food. London, Ontario, Kanada, 30 kwietnia i 1 maja 2002, (http://www.who.int/foodsafety/fs_management/en/probiotic_guidelines.pdf).
5. Fuller R.: Probiotics in man and animals. J. Appl. Bacteriol., 1989, 66, 365–78.
6. Fuller R. What is a probiotic? Biologist, 2004, 51, 232.
7. Nowak A., Śliżewska K., Libudzisz Z.: Probiotki - historia i mechanizm działania. Żywność. Nauka Technologia Jakość, 2010, 4(71), 5-19.